Stany przejściowe noworodka

W okresie noworodkowym, który trwa od momentu narodzin do ukończenia 28. dnia życia, zachodzi w organizmie dziecka wiele dynamicznych zmian, nazywanych stanami adaptacyjnymi. Mają one na celu przystosowanie malucha do życia poza środowiskiem wewnątrzmacicznym.

Stany przejściowe, które są charakterystyczne dla okresu noworodkowego, to:

• fizjologiczny spadek masy ciała
• fizjologiczna żółtaczka
• fizjologiczny wzrost temperatury ciała
• rumień toksyczny
• odczyny ciążowe

Fizjologiczny spadek masy ciała

Zjawisko to odnotowuje się u wszystkich noworodków. Związane jest z utratą dużej ilości wody z powodu wydalania moczu oraz smółki; wysychania kikuta pępowinowego; oczyszczania płuc z resztek płynu płucnego; ograniczonych zdolności do zagęszczania moczu.

Największy spadek masy ciała odnotowuje się między 3. a 5. dobą życia dziecka. U noworodków donoszonych utrata masy ciała nie powinna przekroczyć 7-10% masy urodzeniowej dziecka.

Postępowanie:

• codzienne kontrolowanie masy ciała dziecka, w razie potrzeby dodatkowe kontrole
• konsultacja laktacyjna, obserwacja aktu karmienia, kontrola karmienia
• w razie potrzeby na zlecenie lekarza: konsultacja laryngologiczna, pobranie kontrolnych badań laboratoryjnych, dokarmienie noworodka (pokarmem mamy lub mieszanką modyfikowaną)

Żółtaczka fizjologiczna

Dotyczy ona około 50-70% noworodków donoszonych i zazwyczaj nie przekracza 12,9mg% w pierwszych 72 godzinach życia dziecka.

Charakteryzuje się zażółceniem powłok skórnych, a także błon śluzowych oraz twardówek oczu. Proces zażółcenia jest spowodowany wzrostem stężenia bilirubiny w surowicy noworodka.

Hiperbilirubinemia związana jest między innymi z nadmiernym rozpadem krwinek czerwonych oraz ich zwiększoną masą wskutek późnego odpępnienia lub transfuzji łożyskowej; niedojrzałością wątroby czy też wchłanianiem produktów rozpadu krwinek z wylewów, wynaczynień oraz krwiaków podokostnowych.

Podczas podwyższonego poziomu bilirubiny we krwi u noworodka można zaobserwować senność, zmniejszoną ruchliwość, niechęć do ssania piersi, zmniejszony przyrost masy ciała.

Postępowanie:

• pomiar miernikiem przezskórnym poziomy bilirubiny
• w przypadku podwyższonego wyniku fototerapia noworodka na zlecenie lekarza - na sali z mamą
• następnego dnia pobranie kontrolnych badań laboratoryjnych oraz dalsze postępowanie w zależności od wyników

Fizjologiczny wzrost temperatury ciała

Nagły wzrost temperatury o ok. 2-3*C przypada na 3-5 dobę życia, czyli na dobę maksymalnego spadku masy ciała noworodka. Dodatkowo można zaobserwować niespokojne zachowanie dziecka. Etiologia tego zjawiska najprawdopodobniej wynika z niedojrzałości układu nerwowego, a w szczególności ośrodka termoregulacji; kolonizacji bakterii w przewodzie pokarmowym; podaży zbyt małej ilości pokarmu w stosunku do zapotrzebowania dziecka.

Postępowanie:

• częste przystawianie noworodka do piersi
• kąpiele ochładzające (temperatura wody powinna być o ok. 2-3*C niższa od temperatury ciała dziecka)
• dbanie o mikroklimat pomieszczenia - temperatura otoczenia - ok. 22*C, wilgotność powietrza ok. 60%
• na zlecenie lekarza podanie leków przeciwgorączkowych oraz dalsza diagnostyka

Toksyczny rumień noworodkowy

Etiologia tego stanu przejściowego nie jest do końca wyjaśniona - związana jest z adaptacją noworodka do nowego środowiska. Zmiany (zaczerwienione pola skórne o charakterze grudkowym lub też biało-żółte lub białe grudki o średnicy 1-3mm) występują głównie na klatce piersiowej oraz plecach, mogą pojawić się również na innych częściach ciała. Rumień zazwyczaj ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni.

Postępowanie:

• obserwacja zmian
• utrzymywanie skóry dziecka w czystości
• w przypadku nasilonych zmian - kąpiel lecznicza w nadmanganianie potasu lub w krochmalu

Odczyny ciążowe

Za pojawienie się odczynów ciążowych odpowiedzialne są hormony (głównie estrogen i prolaktyna), które przenikają przez łożysko. Objawami charakterystycznymi jest powiększenie się gruczołów piersiowych oraz pojawienie się niewielkiej ilości wydzieliny. U dziewczynek można zaobserwować powiększenie się łechtaczki oraz białawą, czystą lub podbarwioną krwiście wydzielinę z pochwy.

Postępowanie:

• obserwacja, powyższe stany nie wymagają leczenia; ustępują samoistnie w ciągu kilku dni